Artolea

Natuurlijke grondstoffen

Bindmiddelen

Plantaardige bindmiddelen: De oliën zijn te verdelen in drogend, halfdrogende en niet-drogende oliën. Voor het gebruik als bindmiddel zijn we voornamelijk geïnteresseerd in de meervoudig onverzadigde vetzuren. Deze bezitten het vermogen om zich met hulp van zuurstof aan elkaar te koppelen tot een gesloten laag.

Door grote zetmeel- of eiwitmoleculen van planten te bewerken kunnen plantenlijmen worden geproduceerd. Voorbeelden hiervan zijn dextrine en latex. Dextrine wordt geproduceerd door eerst zetmeel te reduceren tot een kleine suikermolecuul. Vervolgens wordt het poeder verhit om dextrine te vormen. Dextrine toegevoegd aan de juiste hoeveelheid water geeft een kleverig mengsel.Latex is het melksap van de rubberboom. Door latex met chloor te laten reageren wordt een geschikt bindmiddel verkregen. Een gom is een natuurlijk polysacharide (suikerachtige). Gommen worden nogal eens verward met harsen, maar verschillen ervan doordat gommen in water oplosbaar zijn. Gommen worden gebruikt als verdikker en stabilisator in onder andere levensmiddelen, cosmetica en technische producten als verf en lijm.

Harsen zijn te verdelen in natuurharsen en kunstmatige harsen en wordt in verf gebruikt om het sterker te maken. Ook wordt het als vernis gebruikt als beschermlaag over de verf. Harsen zijn niet oplosbaar in water. Hars komt in de natuur voor in bomen. De boom produceert hars, wanneer de bast van de boom beschadigd is. Op deze manier heeft de boom een bescherming tegen virussen en ongedierte, die het mogelijk op het binnenste van de boom voorzien hebben. Natuurharsen zijn barnsteen, damar, colofonium

Dierlijke bindmiddelen: Dierlijke lijm werd vanwege zijn grote bindkracht reeds vroeg in de geschiedenis gebruikt voor het maken van lijmverf. Tegenwoordig zijn deze lijmen bijna geheel verdwenen ten gunste van de kunstharsen. Er zijn verschillende soorten dierlijke lijmen. Caseïne is een eiwit dat in melk voorkomt. Beender- en huidenlijmen wordt gemaakt door slachtafval te koken zodat de eiwitten in de oplossing komen dat vervolgens wordt ingedampt. Vislijm is een gelatinelijm dat uit visafval werd gekookt. Ei-tempera komt van eigeel dat een olie-in-wateremulsie is. Schellak is een afscheidingsproduct van schildluizen.

Minerale bindmiddelen: Krijt is een gesteente dat bestaan uit calciumcarbonaat (CaCO3). Door krijt te verhitten ontwijkt er koolstofdioxide en wordt het ongebluste kalk (calciumoxide, CaO). Wanneer de ongebluste kalk met water wordt gemengd ontstaat gebluste kalk (calciumhydroide, Ca(OH)2 ). Met de gebluste kalk of estkalk heeft men een witkalkverf, die eventueel met wat pigment ingekleurd kan worden. Waterglas (of (lithium-) natriumsilicaat) is een oplosbaar natriumzout van kiezelzuur. Natriumsilicaat wordt bereid door bij hoge temperatuur (1400°C) zand en soda (NaCO3) samen te smelten. Aan het bindmiddel kan pigment worden toegevoegd.

Wassen: Was laat zich moeilijk definiëren. Was is een gebruiksnaam voor een serie van natuurlijke en/of synthetische producten met de volgende eigenschappen: bij 20oC kneedbaar, stevig tot hard/bros, met grove en kleine kristallen, transparant maar niet glasachtig, smeltbaar boven de 40OC, consistentie en oplosbaarheid sterk temperatuursafhankelijk en met lichte druk tot een glans te wrijven. Wassen worden gebruikt voor het opbrengen van waterdichte beschermlagen. Bijenwas (E901) kan in gesmolten toestand worden gemengd met pigment. Encausiek is een techniek waarbij gesmolten bijenwas met pigment, warm op een ondergrond wordt opgebracht. In gestolde toestand kan het toegepast worden als waskrijt. Carnaubawas (E903) is een belangrijke natuurlijke wassoort die nog steeds veel wordt toegepast. De was wordt verkregen uit de bladeren van de Copernica cerifera, een palmsoort uit Brazilië. Deze was is harder dan bijenwas en kleeft in het gebruik minder na. Carnaubawas wordt met name in de vloer- en meubelboenwas toegepast maar ook als autowas en in mentos.